Bệnh tiểu đường là một tình trạng nghiêm trọng và mãn tính có thể ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể như võng mạc, tim, não, thận và thần kinh. Tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng, chủ động tầm soát đái tháo đường, thay đổi lối sống lành mạnh hơn có thể giúp bạn phòng ngừa bệnh hiệu quả.
Bệnh tiểu đường là gì?
Bệnh tiểu đường là một bệnh mãn tính xảy ra khi tuyến tụy không còn khả năng tạo ra insulin hoặc khi cơ thể không thể sử dụng hiệu quả insulin mà nó tạo ra. Insulin là một loại hormone do tuyến tụy tạo ra, hoạt động như chìa khóa để glucose từ thực phẩm chúng ta ăn đi từ dòng máu vào các tế bào trong cơ thể để tạo ra năng lượng. Tất cả các loại thực phẩm carbohydrate được phân hủy thành glucose trong máu. Insulin giúp glucose đi vào tế bào.
Không thể sản xuất insulin hoặc sử dụng nó một cách hiệu quả dẫn đến tăng lượng đường trong máu (được gọi là tăng đường huyết). Nồng độ glucose cao trong thời gian dài có liên quan đến tổn thương cơ thể và suy giảm chức năng của các cơ quan và mô khác nhau.
Bệnh tiểu đường xảy ra khi tuyến tụy không tạo ra insulin
Có 3 loại bệnh tiểu đường chính:
- Bệnh tiểu đường loại 1: Tình trạng kéo dài suốt đời khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin
- Bệnh tiểu đường loại 2: Cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào của cơ thể không phản ứng với insulin đúng cách. Tiểu đường loại 2 phổ biến hơn nhiều so với loại 1.
- Tiểu đường thai kỳ: Lượng đường trong máu cao phát triển trong thời kỳ mang thai, tình trạng này thường biến mất sau khi sinh.
Chỉ số bệnh tiểu đường là bao nhiêu?
Khi tiến hành đo chỉ số Glucose lúc đói khoảng 8 tiếng chưa ăn, kết quả nhận được là 126 mg/dl (7 mmol/l) trở lên thì chứng tỏ bệnh nhân đã bị tiểu đường.
>> Xem thêm: Chỉ số đường huyết bình thường là bao nhiêu?
Đối tượng dễ mắc bệnh tiểu đường
Người có nguy cơ bị tiểu đường loại 2 cao thuộc nhóm người từ 45 tuổi trở lên, có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường hoặc thừa cân. Không hoạt động thể chất, chủng tộc và một số vấn đề sức khỏe như huyết áp cao cũng ảnh hưởng đến khả năng mắc bệnh tiểu đường loại 2 của bạn.
Bạn cũng có nhiều khả năng mắc bệnh tiểu đường loại 2 nếu bạn bị tiền tiểu đường hoặc bị tiểu đường thai kỳ khi bạn mang thai.
>> Có thể bạn chưa biết trẻ em và trẻ sơ sinh cũng có thể bị bệnh tiểu đường, xem thêm:
- Tiểu đường ở trẻ em: Dấu hiệu và cách chữa trị kịp thời
- Bệnh tiểu đường ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân và cách điều trị
Người có nguy cơ bị tiểu đường loại 2 là người thừa cân
Nguyên nhân gây bệnh tiểu đường
Có nhiều nguyên nhân tiểu đường khác nhau tùy theo loại bệnh. Dưới đây là những nguyên nhân đái tháo đường bạn cần biết:
- Bệnh tiểu đường loại 1
Bệnh tiểu đường loại 1 là tình trạng hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn tấn công các tế bào trong tuyến tụy sản xuất insulin. Nguyên nhân bệnh tiểu đường loại 1 vẫn chưa được biết, nhưng chế độ ăn uống và lối sống không phải là yếu tố quyết định ai mắc bệnh tiểu đường loại 1. Mặc dù có tiền sử gia đình làm tăng nguy cơ mắc bệnh, nhưng hầu hết những người mắc bệnh tiểu đường loại 1 không có tiền sử gia đình mắc bệnh này.
- Bệnh tiểu đường loại 2
Bệnh tiểu đường loại 2 phát triển dần dần qua nhiều năm khi insulin trong cơ thể bạn trở nên kém hiệu quả hơn trong việc kiểm soát lượng đường trong máu của bạn. Kết quả là tuyến tụy sản xuất ngày càng nhiều insulin, cuối cùng các tế bào sản xuất insulin bị hao mòn và hoạt động không hiệu quả. Nguyên nhân bị tiểu đường và nguy cơ mắc tăng lên với một số yếu tố: tiền sử gia đình mắc bệnh về tiểu đường, mức độ hoạt động thể chất thấp, chế độ ăn uống kém khoa học, béo phì hoặc thừa cân.
- Tiểu đường thai kỳ
Khi mang thai, một số hormone cung cấp dinh dưỡng cho em bé đang lớn làm giảm hiệu quả của insulin của chính người mẹ. Nếu tuyến tụy không thể sản xuất đủ insulin để đáp ứng, lượng đường trong máu sẽ tăng lên và đây là nguyên nhân của bệnh tiểu đường thai kỳ.
>> Có thể bạn quan tâm: Bệnh tiểu đường có lây không?
Mẹ bầu dễ bị tăng lượng đường trong máu sẽ gây tiểu đường thai kỳ
Dấu hiệu của bệnh đái tháo đường
Với tiểu đường loại 1, các triệu chứng thường đột ngột và có thể đe dọa tính mạng nên thường được chẩn đoán trong vòng vài giờ hoặc vài ngày.
Với tiểu đường loại 2, nhiều người không có triệu chứng gì cả, trong khi các dấu hiệu khác có thể không được chú ý và được coi là một phần của việc già đi. Vào thời điểm các triệu chứng được chú ý, các biến chứng của bệnh tiểu đường có thể đã xuất hiện.
Các triệu chứng phổ biến bao gồm: khát nước hơn bình thường, đi tiểu nhiều hơn, cảm thấy mệt mỏi và thờ ơ, luôn cảm thấy đói, có vết cắt lành chậm, ngứa, nhiễm trùng da, nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc nấm, mờ mắt, giảm cân không rõ nguyên nhân (tiểu đường loại 1 hoặc loại 2), tăng cân dần dần (tiểu đường loại 2), tâm trạng lâng lâng, nhức đầu, cảm thấy chóng mặt, chuột rút ở chân.
>> Xem thêm: 5+ Triệu chứng, dấu hiệu tiểu đường dễ nhận biết
Người bệnh tiểu đường thường thấy mệt mỏi, hay đói và khát, đi tiểu nhiều hơn
Các giai đoạn của bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường loại 1 và tiểu đường thai kỳ không chia giai đoạn. Riêng với tiểu đường loại 2, các giai đoạn của bệnh bao gồm 4 cột mốc: tiền tiểu đường, mới mắc tiểu đường loại 2, xuất hiện biến chứng và tiểu đường giai đoạn cuối.
Giai đoạn 1: Tiền tiểu đường
Đây là giai đoạn đầu của tiểu đường loại 2, gây rối loạn đường huyết khi đói và loạn glucose dung nạp. Chỉ số đường trong máu ở giai đoạn này cao hơn bình thường nhưng không quá cao đủ để chẩn đoán người bệnh đã mắc tiểu đường loại 2.
Giai đoạn 2: Mới mắc tiểu đường loại 2
Nếu không kiểm soát tốt giai đoạn tiền tiểu đường thì bệnh sẽ phát triển thành tiểu đường loại 2. Giai đoạn mới mắc tiểu đường loại 2 làm cho tuyến tụy không sản xuất đủ insulin cung cấp cho cơ thể, đồng thời kháng insulin. Điều này làm cho đường huyết tăng cao vượt ngưỡng (chỉ số glucose máu khi đói ≥ 7 mmol/l, sau ăn 2 tiếng ≥ 11.1 mmol/l).
Giai đoạn 3: Bắt đầu có biến chứng tiểu đường
Ở giai đoạn 3, bệnh tiểu đường đã xuất hiện biến chứng ở mạch máu, thần kinh, tim, mắt, thận,.. ảnh hưởng đến tuổi thọ của bệnh nhân. Mục tiêu điều trị lúc này sẽ là kết hợp giữa việc hạ đường huyết với cải thiện biến chứng. Tuy nhiên nếu chỉ giảm đường huyết thì không đủ để cải thiện biến chứng của bệnh, người bệnh cần phải thực hiện các giải pháp điều trị trực tiếp để ngăn tổn thương thần kinh và mạch máu.
Giai đoạn 4: Bệnh tiểu đường giai đoạn cuối
Khi người bệnh tiểu đường đã chuyển sang giai đoạn cuối thì các biến chứng sẽ tiến triển nặng cùng lúc. Lúc này việc kiểm soát đường huyết sẽ rất khó khăn, bệnh nhân cần uống kết hợp nhiều loại thuốc hoặc thậm chí là cần phải tiêm để luôn giữ đường huyết trong ngưỡng an toàn.
Bệnh tiểu đường loại 2 gồm 4 giai đoạn
Biến chứng của bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường là một căn bệnh phức tạp có thể ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể của bạn. Một số biến chứng của bệnh tiểu đường bao gồm:
- Bệnh tim và đột quỵ: những người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ cao gấp 4 lần.
- Huyết áp cao: những người mắc bệnh tiểu đường có thể bị huyết áp cao (tăng huyết áp) do những thay đổi hóa học cơ thể của họ.
- Các vấn đề về chân: mắc bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ bị loét và cắt cụt.
- Các vấn đề về thị lực: bệnh tiểu đường là nguyên nhân hàng đầu gây mờ mắt, giãn võng mạc thậm chí là mù lòa.
- Bệnh thận: suy thận phổ biến gấp 3 lần ở những người mắc bệnh tiểu đường.
- Bệnh tiểu đường cũng có thể có tác động lớn đến sức khỏe tâm thần. Cứ 10 người mắc bệnh tiểu đường thì có hơn 3 người bị trầm cảm, lo lắng và đau khổ.
Những người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ cao gấp 4 lần
Cách điều trị bệnh đái tháo đường
Đối với những người đã được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, bác sĩ có thể giúp xác định các lựa chọn quản lý và điều trị bệnh tiểu đường tốt nhất theo loại bệnh.
Đối với bệnh tiểu đường loại 1
Liệu pháp insulin rất quan trọng đối với những người mắc bệnh tiểu đường loại 1. Cùng với lượng đường trong máu cao, lượng insulin không đủ có thể dẫn đến nhiễm toan ceton, phá vỡ các mô cơ thể và chất béo trung tính cao.
Cả hai phương pháp tiêm nhiều lần glucose hàng ngày hoặc sử dụng truyền glucose liên tục từ máy bơm insulin đều giúp cải thiện sức khỏe lâu dài và giảm mức A1C.
Ghép tụy và ghép đảo tụy (tế bào sản xuất insulin) có thể là lựa chọn cho những bệnh nhân đáp ứng các tiêu chí nhất định. Những người đủ điều kiện có thể bao gồm những người đồng thời được ghép thận, những người mới được ghép thận và những người bị nhiễm toan ceton tái phát hoặc lượng đường trong máu thấp nghiêm trọng mặc dù được quản lý tích cực.
Nghiên cứu gần đây đã gợi ý rằng cấy ghép tiểu đảo có thể thành công trong việc quản lý lâu dài bệnh tiểu đường loại 1. Trong cấy ghép tiểu đảo, bác sĩ phẫu thuật tiêm các tế bào của người hiến tặng vào tĩnh mạch, mang máu đến gan của người nhận. Các tế bào có thể giúp người nhận sản xuất và giải phóng nhiều insulin hơn.
Những người mắc bệnh tiểu đường loại 1 cũng có thể được hưởng lợi từ liệu pháp dinh dưỡng. Bác sĩ có thể giúp người bệnh điều chỉnh lượng carbohydrate, mức độ hoạt động và liệu pháp insulin. Đáp ứng mục tiêu 150 phút hoạt động thể chất hàng tuần cũng có thể có lợi.
Liệu pháp insulin rất quan trọng đối với những người mắc bệnh tiểu đường loại 1
Đối với bệnh tiểu đường loại 2
Thay đổi lối sống, chẳng hạn như điều chỉnh chế độ ăn uống và tập thể dục, thường là các hoạt động chính để quản lý bệnh tiểu đường loại 2.
Giống như bệnh tiểu đường loại 1, insulin có thể tham gia vào việc điều trị bệnh tiểu đường loại 2, đặc biệt là sử dụng ngắn hạn cho những bệnh nhân có biểu hiện nhiễm độc glucose. Trong những năm gần đây, đã có một sự thay đổi đối với việc sử dụng các loại thuốc mới hơn khác có thể có lợi cho tim mạch, có lợi cho thận và giảm nguy cơ mắc một số tác dụng phụ.
Ngoài insulin, còn có các loại thuốc khác mà bác sĩ có thể kê đơn để kiểm soát bệnh tiểu đường loại 2. Tùy thuộc vào các điều kiện y tế và tình hình của bệnh nhân, các lựa chọn ưu tiên bao gồm:
- Biguanide: Những loại thuốc này có tác dụng điều chỉnh lượng glucose do gan sản xuất, giúp cơ thể đáp ứng với insulin và tăng lượng glucose được hấp thụ trong ruột.
- Chất chủ vận thụ thể peptide-1 giống glucagon: Nhóm thuốc này có thể giúp thúc đẩy quá trình tiết insulin và có tác dụng đối với não và đường tiêu hóa.
- Chất ức chế đồng vận chuyển natri-glucose 2: Những loại thuốc này làm giảm lượng đường trong máu bằng cách thúc đẩy thêm glucose được tiết ra trong nước tiểu.
>> Bên cạnh dùng thuốc bạn có thể tham khảo ngay các cách trị tiểu đường tại nhà
Ngoài insulin, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để kiểm soát bệnh tiểu đường loại 2
Cách phòng ngừa bệnh tiểu đường
Mặc dù không thể ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 1, nhưng có bằng chứng rõ ràng rằng việc duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên và tuân theo kế hoạch ăn uống lành mạnh có thể trì hoãn hoặc thậm chí ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 2. Những thói quen lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 2 bao gồm:
- Ăn uống lành mạnh.
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh hoặc giảm cân nếu bạn thừa cân hoặc béo phì.
- Hoạt động thể chất thường xuyên.
- Bỏ hút thuốc.
- Giảm lượng rượu của bạn (ít hơn 4 ly tiêu chuẩn mỗi ngày).
>> Xem thêm: 5+ Cách phòng bệnh tiểu đường đơn giản, hiệu quả tại nhà
Tầm soát đái tháo đường
Chủ động tầm soát đái tháo đường có thể giúp bạn phòng ngừa tốt sự phát triển của bệnh ở giai đoạn đầu. Vì thế, những xét nghiệm tầm soát đái tháo đường đã trở nên thông dụng hơn rất nhiều, các xét nghiệm bao gồm:
- Xét nghiệm peptide cho biết có bao nhiêu insulin được sản xuất trong cơ thể.
- Dung nạp glucose đường uống để đề kháng insulin hoặc chẩn đoán bệnh tiểu đường.
- Xét nghiệm đường huyết lúc đói sẽ cho kết quả chỉ số đường huyết khi đói.
- Xét nghiệm HbA1c (xét nghiệm A1C) cho biết tình hình kiểm soát bệnh tiểu đường có tốt hay không.
- Kháng thể GAD xác định bệnh tiểu đường loại 1 hoặc LADA.
- Kiểm tra dấu hiệu tiểu đường loại 2 để xác định nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường loại 2.
Chủ động tầm soát đái tháo đường có thể giúp bạn phòng ngừa tốt sự phát triển của bệnh
Để theo dõi và kiểm soát bệnh tiểu đường tốt hơn, hãy trang bị ngay máy đo đường huyết tại nhà. Thiết bị sẽ giúp người bệnh phát hiện sớm những bất thường về chỉ số đường huyết cũng như ngăn chặn kịp thời các biến chứng nguy hiểm.
Mời bạn xem máy đo đường huyết đang có giá bán ưu đãi tại Siêu Thị Y Tế:
 | Máy đo đường huyết, mỡ máu, gút BeneCheck |
 | Máy đo đường huyết Medismart Sapphire Plus |
Siêu Thị Y Tế chia sẻ đến bạn những thông tin về bệnh tiểu đường. Hy vọng bài viết trên sẽ hữu ích cho bạn và gia đình của mình. Cảm ơn bạn đã quan tâm theo dõi và chúc bạn dồi dào sức khỏe!
